Onderzoek: Reclame restricties in de Nederlandse gokmarkt in vergelijking met andere landen

27 sep 2022

Laatst bijgewerkt: 2 maanden geleden
Gokreclame

Er is nogal wat te doen over gokreclames in Nederland. Tussen verschillende crises door wordt ook de roep om gokreclames aan banden te leggen steeds luider. Vergeleken met de stortvloed aan reclames tegen het einde van 2021 is er al veel veranderd, maar die veranderingen blijven doorgaan.

Niet alleen in Nederland zorgen gokreclames voor controverse. Zo laten onze zuiderburen eenzelfde ontwikkeling zien en zijn er vergelijkbare regels in bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk, Zweden en de regionale goklicenties die steeds populairder worden.

In dit artikel vergelijken we de verschillende restricties voor goklicenties tussen landen en regio’s met een eigen goklicentie. Al deze licenties proberen een balans te vinden tussen het aanbieden van een legale keuze voor spelers en het toelaten van reclames. Door de verschillende licenties te vergelijken, wordt duidelijker wat wereldwijd gangbaar is en waar Nederland valt in vergelijking met andere licenties.

Wat is het probleem met gokreclames?

Voordat we dieper ingaan in hoe verschillende licenties omgaan met gokreclames, is het goed om het probleem precies te identificeren. Wat is er mis met de gokreclames? In grote lijnen zijn er twee verschillende vlakken waarop gokreclames een probleem vormen: een teveel aan gokreclames en het beschermen van spelers.

Dat teveel aan gokreclames is vooral een maatschappelijke ergernis. Zeker vlak na het openen van de markt op 1 oktober 2021 was er een stortvloed aan gokreclames op ieder denkbaar platform. Geen wonder, want zonder reclames was het lastig te ontdekken welke casino’s precies een legaal aanbod hadden.

Toch werd er al gewaarschuwd voor een overdaad aan reclame ruim voordat de casino’s online stonden. In mei 2021, vier maanden voordat de eerste reclame werd uitgezonden, waarschuwde René Jansen van de kansspelautoriteit al voor een teveel aan reclames. Die irritatie zorgde voor veel klachten en zette politieke partijen aan tot actie – een tendens die wereldwijd zichtbaar was.

Het veel grotere probleem én de officiële reden dat gokreclames aan banden worden gelegd, is het beschermen van risicospelers. De eerste echte restrictie die van overheidswege werd opgelegd, het verbod op rolmodellen in reclames, werd ondersteund met dat oogpunt. Zo zei Minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind letterlijk:
Ik zie dat er veel reclames zijn met bekende (oud-)voetballers en influencers die mensen proberen te overtuigen om te gaan gokken. Met name jongeren kunnen hiervoor gevoelig zijn. Daarom heb ik een verbod ingesteld op de inzet van rolmodellen in gokreclames.

Nederland

De online goklicentie in Nederland is een van de jongste en strengste licenties ter wereld. Sinds 1 oktober 2021 kunnen spelers terecht bij betrouwbare online casino’s en bookmakers (aanbieders van sportweddenschappen).

 

Nederlandse Kansspelautoriteit

Nadat de nieuwe Wet op de Kansspelen actief werd op 1 oktober 2021, kwamen tien casino’s online, begeleidt met de nodige reclames. Die reclames moesten spelers attent maken op het nieuwe legale aanbod. Bestaande casino’s (TOTO en Holland Casino Online) moesten het nieuwe spelaanbod (gokkastenrouletteblackjackpokerbingo, etc) aan de man brengen, terwijl nieuwe namen als Kansino (destijds Batavia) en BetCity.nl snel moesten werken aan de naamsbekendheid om het tegen die gevestigde namen op te nemen.

Voorwaarden voor reclames in het najaar 2021

Zelfs op dat moment waren de reclames al aan strenge voorwaarden verbonden. Gokreclames op tv mochten bijvoorbeeld alleen worden uitgezonden vanaf 21:00 uur. Ook was het verboden om rolmodellen te gebruiken, waarbij gold dat de rolmodellen niet gericht mochten zijn op jongeren tot 24 jaar.

Ook moesten media ervoor zorgen dat reclames niet werden aangeboden als 30% of meer van het publiek op het medium 24 jaar of jonger was. Een bekend voorbeeld is een forum voor voetbalfans dat ook advertenties aanbood voor weddenschappen, waarbij de Reclame Code Commissie uiteindelijk bepaalde dat die drempel van 30% inderdaad niet werd gehaald.

Een omgekeerd voorbeeld kwam van een andere voetbal-gerelateerde website, waar de verschillende wedstrijden in de Eredivisie direct een knop lieten zien om een inzet te plaatsen. Hierbij greep de Kansspelautoriteit in.

Naast de wettelijk opgelegde voorwaarden hadden de casino’s zichzelf ook limieten opgelegd, om latere problemen te voorkomen. Zo was er een maximum afgesproken van drie advertenties per reclameblok van maximaal 30 seconden. Ook mochten zulke reclames niet in twee delen worden gesplitst.

Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor de bonus. In Nederland geldt een maximum welkomstbonus van € 250. Dit is geen wettelijk opgelegd maximum, maar een onderling afgesproken bedrag.

711 Casino is een van de partijen die zich niet heeft aangesloten bij de branchevereniging. Hierdoor heeft dit casino als een van de enige partijen een hogere bonus en doet het bedrijf ook niet mee aan de zelfopgelegde regel om te stoppen met buitenreclames. Vanzelfsprekend houdt het bedrijf zich wel aan de wettelijke regels.

Aangepaste voorwaarden gokreclames

Het aantal reclames leidde al snel tot verontwaardiging, maar stootte ook anderen tegen het zere been. Zo zouden gokreclames kwetsbare spelers verleiden om (meer) te spelen. Hierdoor is een nieuw pakket aan restricties van kracht geworden.

Rolmodellen

De eerste van die wettelijke maatregelen was het afschaffen van rolmodellen. Eerder was er meer ruimte voor interpretatie. In plaats van huidige sporters (niet toegestaan) werden bijvoorbeeld Andy van der Meijde, Wesley Sneijder en Ronaldinho ingezet – over oud-sporters stond immers niets in de wet of de reclamecode.

Rolmodellen

Het aanpassen van deze regels is daarmee vooral het sluiten van een maas in de wet. Casino’s moesten dus hun reclames gaan aanpassen, zoals BetCity.nl bijvoorbeeld heeft gedaan met een reclame zonder rolmodellen.

Sponsoring

Voor andere aangescherpte regels geldt dat minder. Zo wordt ook de sponsoring van evenementen niet meer toegestaan vanaf 1 januari 2024. Sommige casino’s sponsoren bijvoorbeeld sportevenementen, festivals of competities.

Sportsponsoring

Vooral in de sport zijn gokbedrijven flink aanwezig. Vooral bookmakers, waarbij spelers inzetten op (de uitkomst van) sportwedstrijden, komen veelvuldig voor rondom sportvelden.Zo zijn er shirtsponsors, stadionsponsors en ‘betting partners’, waarbij vooral voetbalclubs allerlei bedragen ontvangen van de bookies. Vanaf 1 januari 2025 is ook dat verboden.

Het verspreid ingaan van deze regels geeft sponsors en clubs even de tijd om in te spelen op de komende veranderingen. Voor veel voetbalclubs was de nieuwe sponsor een belangrijke bron van inkomsten, zeker voor AZ, Fortuna Sittard en FC Volendam, die een casino als hoofdsponsor hebben.

Ongerichte reclame

De laatste wijziging is dat ongerichte reclame voortaan niet meer toegestaan is. Dit gaat in op 1 januari 2023. Ongerichte reclame is alle reclame die niet gericht is op expliciete gebruikers van het product; wie op internet zoekt naar online casino’s of bookmakers kan nog steeds reclame tegenkomen.

Ongerichte reclame

Ook online reclame waarbij duidelijk een bepaald publiek wordt bereikt, is gewoon toegestaan. Vanaf 1 januari 2023 zijn er dus geen reclames meer zichtbaar in de openbare ruimte of op radio en televisie.

Tijdlijn van gokreclames en de wet in Nederland

Er zijn vijf bepalende momenten te onderscheiden in de korte geschiedenis (en toekomst) van gokreclames. Hieronder en hiernaast staan alle data over restricties voor gokreclames op volgorde:

Tijdlijn gokreclame beperkingen

1 oktober 2021 – De eerste legale online casino’s van Nederland gaan open en hebben daarmee ook toestemming om reclames uit te zenden.

30 juni 2022 – Na klachten en kamervragen wordt het verbod op rolmodellen in gokreclames als eerste van kracht. Ook worden andere maatregelen aangekondigd.

1 januari 2023 – Vanaf dit moment is het verbod op ongerichte reclame van kracht.

1 januari 2024 – Vanaf deze datum is het gokbedrijven niet meer toegestaan om evenementen te sponsoren.

1 januari 2025 – Vanaf dit moment moeten gokbedrijven niet meer zichtbaar zijn in de sport, dus ook als shirtsponsors of andere vormen van sponsoring (bijvoorbeeld een stadionnaam).

Lokale problemen met gokreclames

Niet alleen op landelijk niveau zorgen de gokreclames voor problemen. Ook op gemeentelijk en regionaal niveau komen er klachten binnen over de vele reclames. In de gemeente Groningen onderzochten ChristenUnie en SP de mogelijkheden om posters met gokreclames te verbieden. De Stichting Reclame Code is in augustus ook ingegaan op een klacht over een reclame in een bushokje, omdat veel jongeren hier de bus naar school nemen. Vanaf 1 januari 2023 zal hier dus ook verandering in komen als de wet tegen ongerichte reclame van kracht wordt.

Andere landen in Europa

Nederland is lang niet het eerste en enige land met deze problemen. Door de snelle ontwikkeling van online casino’s zijn overheden steeds bezig om de wet aan de veranderende werkelijkheid aan te passen. Zo hebben meerdere landen een verbod op bijvoorbeeld een welkomstbonus, kunnen andere spelers geen gebruik maken van de koopbonus in slots en hebben weer andere landen speciale regels over het soort reclame dat online casino’s kunnen maken.

Gokreclame in Europa

Voor een duidelijker beeld en een goede vergelijking met het Nederlandse beleid, bespreken we de belangrijkste maatregelen die overheden hebben genomen in België, het Verenigd Koninkrijk en Zweden. Zeker die laatste twee landen zijn belangrijke overheden: Zweden heeft een lange traditie aan online gokken en een grote gokindustrie die wereldwijd opereert en het Verenigd Koninkrijk geldt als een van de strengste licenties voor casino’s die overal online zijn.

België

Bij onze zuiderburen staan precies negen casino’s online. Dit komt doordat er alleen licenties worden verstrekt aan bestaande fysieke casino’s (net als in Nederland worden casino’s onderscheiden van speelhallen). Ieder online casino maakt dus gebruik van de licentie van een fysiek casino. Met negen spelers is de concurrentie dan ook zeer groot.

 

Gokreclame in Belgie

Om de aandacht van spelers te trekken, mogen Belgische casino’s bij wet geen welkomstbonussen aanbieden. Ook is er een wet in behandeling waarmee alle vormen van ongerichte reclame verboden worden. De overdaad aan televisiereclames op de Belgische netten wordt daarmee aan banden gelegd.

De regels rondom gerichte reclame worden ook strenger. Zo mogen casino’s op de eigen website of social media kanalen geen gesprek beginnen met spelers of bezoekers en hebben videoboodschappen op de eigen website een lengte van maximaal vijf seconden.

Ook in België is sprake van een gefaseerde invoering, waarbij (online) casino’s voor 2025 moeten verdwijnen uit de sportwereld. In de tussentijd gelden aangepaste regels voor televisiereclames rondom sporttoernooien: zulke reclames zijn maximaal vijf seconden, met een maximum van twee per uur en niet meer dan een kwartier voor of na aanvang van de wedstrijd.

Duidelijk is dat de wens in Nederland en België hetzelfde is, maar dat beide landen andere keuzes maken. Zo wordt het verbod op televisiereclames in Nederland strenger en eerder doorgevoerd. Aan de andere kant zijn welkomstbonussen in Nederland niet verboden. Waar beide landen wel vergelijkbare keuzes maken, is in de uitvoering en gefaseerde invoering van het reclameverbod in de sport.

UK

Het Verenigd Koninkrijk heeft een rijke traditie aan online casino’s. De licentie van de United Kingdom Gambling Commission, de UKGC, staat wereldwijd bekend als een van de beste licenties voor online casino’s. Honderden online casino’s die over de hele wereld (al dan niet legaal) opereren, hebben een licentie van de UKGC.

 

Gokreclame in de UK

Waar de licentie voor casino’s over de hele wereld strekt, heeft de UKGC ook te maken met binnenlands beleid. Waar in België advertenties op televisie in tijdstip dicht om de wedstrijd heen moeten zitten, is dit in het Verenigd Koninkrijk andersom: reclames mochten niet uitgezonden worden vanaf vijf minuten voor de wedstrijd tot vijf minuten na de wedstrijd – die regel verviel vanaf 21:00.

Andere voorwaarden zijn een stuk algemener. Zo is het in het Verenigd Koninkrijk, net als in alle andere landen, niet toegestaan om een idee te schetsen dat gokken tot winst leidt of een oplossing is voor financiële problemen. Ook mag de reclame niet op enige wijze op jongeren gericht zijn.

Omdat in veel licenties en bij veel overheden welkomstbonussen ook onder de noemer gokreclames vallen, is het opvallend dat hier in het Verenigd Koninkrijk weinig regels over zijn. Mits casino’s belasting betalen en de regels aangaande de bonus duidelijk weergeven, worden er geen strenge eisen gesteld aan de hoogte van de bonus.

Er liggen ook plannen om, net als in Nederland en België, sponsoring van Engelse sportteams door gokbedrijven aan banden te leggen. In aanloop naar die wet worden clubs gevraagd om uit eigen beweging te stoppen met shirtsponsors.

Het grootste verschil tussen het Verenigd Koninkrijk en Nederland is dat het aanscherpen van de wet in het Verenigd Koninkrijk gericht is op enkele uitingen. Niet-gerichte reclame is bijvoorbeeld geen probleem op zich, maar gokreclames op televisie moeten zich houden aan vastgestelde tijden.

Zweden

Zweden is, net als het Verenigd Koninkrijk, een van de belangrijkste landen in online casino’s. Veel grote gokbedrijven en studio’s komen (oorspronkelijk) uit Zweden, zoals: Unibet, Betsson, LeoVegas, Play’n GOEvolution Gaming en Quickspin. Ook veel innovaties in online casino’s komen uit het Scandinavische land.

Gokreclame in Zweden

Een van de onderscheidende maatregelen in Zweden is dat spelers maar één keer een bonus mogen ontvangen. Bovendien is deze bonus maximaal 100 SEK, grofweg zo’n € 10. Daarnaast heeft Zweden ook een stortingslimiet van 5.000 SEK per casino. Dat laatste limiet werd ingesteld omwille van corona, maar is nog niet opgeheven.

Toch houdt het daar niet op. Ook in Zweden is de politiek bezig om gokreclames te beperken. Opvallend is dat het ook verboden wordt om het illegale casino-aanbod aan te prijzen. Niettemin stuurt de Zweedse regering dus aan op een veel strenger beleid jegens reclames, waarmee gokreclames gelijk worden gezien aan reclames voor alcohol.

In plaats van een algemene regelgeving worden reclames daardoor onder streng toezicht geplaatst. Het beleid wordt dus strenger, maar het is minder makkelijk om aan te geven wat er precies verandert in het dagelijkse leven van de gemiddelde Zweed. Wel is duidelijk dat er per saldo minder reclames te zien zullen zijn.

De rest van de wereld

Ook buiten Europa zijn overheden bezig met de legalisatie van online gokken en hoe dat legale aanbod aan de man gebracht wordt. Noord-Amerika is hierbij de belangrijkste markt waarin ook veel gebeurt. In de VS was tot een paar jaar geleden iedere vorm van online gokken strikt verboden, maar in veel staten wordt er steeds meer mogelijk.

Gokreclame in de wereld

Zo heeft New Jersey een beleid dat het meeste lijkt op het Nederlandse aanbod, waarbij online casino’s en sportweddenschappen het fysieke aanbod in Atlantic City aanvullen. Andere staten, zoals Iowa, Pennsylvania, Indiana en Michigan hebben ook een compleet aanbod van sportweddenschappen, maar een wisselende houding tegenover online casino’s. In veel andere staten liggen wetsvoorstellen klaar voor online gokken.

Ook de situatie in Canada is goed te vergelijken met Nederland. Er was tot voor kort geen licentie voor online casino’s, maar (anders dan in de VS) konden spelers wel bij internationale casino’s spelen – een gedoogbeleid, dus. Ontario was de eerste provincie die het heft in eigen handen nam en een lokale licentie heeft ontwikkeld. Die licentie kwam iets later online dan de Nederlandse en steekt onze licentie qua strenge voorwaarden naar de loef.

Ontario

Enkele van die strenge voorwaarden in Ontario zijn bijvoorbeeld: het ontbreken van autoplay (net als in Nederland), het verifiëren van spelers door een live videogesprek en een minimum tijdsduur voor iedere ronde die op een slot of ander spel gespeeld wordt.

Gokreclame in Ontario

Op het gebied van reclame zijn er vooral afspraken gemaakt over de inhoud. Hier komen vooral de bekende elementen terug: reclame mag niet gericht zijn op jongeren (of andere risicospelers), geen rooskleurig beeld schetsen en moet samengaan met een boodschap over gecontroleerd gokken. Wel specifiek is de boodschap dat bonussen niet genoemd mogen worden in publieke advertenties. Overigens is de licentie in Ontario pas vlak na de zomer van 2022 actief geworden. De kans is dus groot dat er later vergelijkbare klachten over een stortvloed aan reclames komen.

Gokreclame in New York

New York

New York heeft in navolging van New Jersey en andere staten in de VS ook een eigen licentie opgezet. In New York zijn online casino’s nog niet toegestaan, maar kunnen casino’s sinds kort wel sportweddenschappen aanbieden. Die verandering heeft ook geleid tot een wijziging in de regels rondom advertenties.

Ook hier gaat het om de inhoud van de advertenties en zijn er (nog) geen regels over de frequentie of tijdsbepaling van de advertenties. De inhoud mag niet gericht zijn op jongeren, probleemspelers en moet gepaard gaan met informatie over hulplijnen.

Een verklaring voor het verschil

Zoals te zien is in het bovenstaande overzicht, zijn er per land of regio steeds andere regels. Hier zijn een aantal verklaringen voor. Allereerst is het politieke klimaat van belang. In landen met een liberale regering worden over het algemeen minder strenge regels opgelegd. Landen met een socialere regering, zoals Zweden, hebben vaak strengere regels.

Daarnaast is ook het medialandschap per land verschillend. In Nederland zijn veel van de regels door de samenwerkende organisaties uit de branche zelf opgelegd (waardoor partijen buiten die organisatie andere regels hanteren). Ook in België en het Verenigd Koninkrijk zijn er zulke partijen. Doordat deze organisaties veel invloed hebben op de zelfregulering, verschillen de wetten per land – veel van de advertentieregels worden immers door partijen onderling bepaald.

Overigens worden veel opgelegde regels wel overgenomen door andere landen. Er is een zekere mate van samenwerking tussen de verschillende licenties, waardoor vooral de inhoud van reclames in grote mate dezelfde regels volgt.

Conclusie

Nederland heeft met de komende veranderingen op het gebied van gokreclames geen uniek probleem. Een rondgang bij verschillende landen laat zien dat ook andere landen worstelen met de spagaat tussen casino’s laten adverteren (en zo spelers kanaliseren naar het legale aanbod) en het beschermen van risicospelers en het algemene publiek.

Die spagaat zorgt in ieder land voor verschillende maatregelen, waarbij verschillende componenten van advertenties worden aangepakt. In België en Zweden moeten spelers het doen zonder welkomstbonus en zijn maximum stortingen van toepassing. Het Verenigd Koninkrijk staat daarentegen bekend om hogere bonussen, maar staat gokreclames alleen toe op specifieke tijden rondom sportevenementen.

In het algemeen is te zien dat overheden de teugels meer aantrekken. In België, Nederland en het Verenigd Koninkrijk worden stappen ondernomen om sponsors uit de gokwereld buiten de sport te houden. De Nederlandse wet hiervoor is al getekend, maar treed gefaseerd in werking.

De grote schommelingen in het landschap kunnen ook een duidelijke invloed hebben op de advertenties. Waar veel nieuwe partijen ineens online komen, is ook een vloed van reclames zichtbaar. Een stabiele markt kan misschien ook zorgen voor minder reclames. Voor overheden is het zaak de balans te zoeken tussen restricties en het kanaliseren naar het legale aanbod. Hoe de maatregelen in de praktijk zullen uitpakken, blijft vooralsnog een gok.