Onderzoek: Reclame restricties in de Nederlandse gokmarkt in vergelijking met andere landen

Er is nogal wat te doen over gokreclames in Nederland. Tussen verschillende crises door wordt ook de roep om gokreclames aan banden te leggen steeds luider. Vergeleken met de stortvloed aan reclames tegen het einde van 2021 is er al veel veranderd, maar die veranderingen blijven doorgaan.

Niet alleen in Nederland zorgen gokreclames voor controverse. Zo laten onze zuiderburen eenzelfde ontwikkeling zien en zijn er vergelijkbare regels in bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk, Zweden en de regionale goklicenties die steeds populairder worden.

In dit artikel vergelijken we de verschillende restricties voor goklicenties tussen landen en regio’s met een eigen goklicentie. Al deze licenties proberen een balans te vinden tussen het aanbieden van een legale keuze voor spelers en het toelaten van reclames. Door de verschillende licenties te vergelijken, wordt duidelijker wat wereldwijd gangbaar is en waar Nederland valt in vergelijking met andere licenties.

Wat is het probleem met gokreclames?

Voordat we dieper ingaan in hoe verschillende licenties omgaan met gokreclames, is het goed om het probleem precies te identificeren. Wat is er mis met de gokreclames? In grote lijnen zijn er twee verschillende vlakken waarop gokreclames een probleem vormen: een teveel aan gokreclames en het beschermen van spelers.

Dat teveel aan gokreclames is vooral een maatschappelijke ergernis. Zeker vlak na het openen van de markt op 1 oktober 2021 was er een stortvloed aan gokreclames op ieder denkbaar platform. Geen wonder, want zonder reclames was het lastig te ontdekken welke casino’s precies een legaal aanbod hadden.

Toch werd er al gewaarschuwd voor een overdaad aan reclame ruim voordat de casino’s online stonden. In mei 2021, vier maanden voordat de eerste reclame werd uitgezonden, waarschuwde René Jansen van de kansspelautoriteit al voor een teveel aan reclames. Die irritatie zorgde voor veel klachten en zette politieke partijen aan tot actie – een tendens die wereldwijd zichtbaar was.

Het veel grotere probleem én de officiële reden dat gokreclames aan banden worden gelegd, is het beschermen van risicospelers. De eerste echte restrictie die van overheidswege werd opgelegd, het verbod op rolmodellen in reclames, werd ondersteund met dat oogpunt. Zo zei Minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind letterlijk:
“Ik zie dat er veel reclames zijn met bekende (oud-)voetballers en influencers die mensen proberen te overtuigen om te gaan gokken. Met name jongeren kunnen hiervoor gevoelig zijn. Daarom heb ik een verbod ingesteld op de inzet van rolmodellen in gokreclames.“

Nadat de nieuwe Wet op de Kansspelen actief werd op 1 oktober 2021, kwamen tien casino’s online, begeleidt met de nodige reclames. Die reclames moesten spelers attent maken op het nieuwe legale aanbod. Bestaande casino’s (TOTO en Holland Casino Online) moesten het nieuwe spelaanbod (gokkasten, roulette, blackjack, poker, bingo, etc) aan de man brengen, terwijl nieuwe namen als Kansino (destijds Batavia) en BetCity.nl snel moesten werken aan de naamsbekendheid om het tegen die gevestigde namen op te nemen.

Voorwaarden voor reclames in het najaar 2021

Zelfs op dat moment waren de reclames al aan strenge voorwaarden verbonden. Gokreclames op tv mochten bijvoorbeeld alleen worden uitgezonden vanaf 21:00 uur. Ook was het verboden om rolmodellen te gebruiken, waarbij gold dat de rolmodellen niet gericht mochten zijn op jongeren tot 24 jaar.

Ook moesten media ervoor zorgen dat reclames niet werden aangeboden als 30% of meer van het publiek op het medium 24 jaar of jonger was. Een bekend voorbeeld is een forum voor voetbalfans dat ook advertenties aanbood voor weddenschappen, waarbij de Reclame Code Commissie uiteindelijk bepaalde dat die drempel van 30% inderdaad niet werd gehaald.

Een omgekeerd voorbeeld kwam van een andere voetbal-gerelateerde website, waar de verschillende wedstrijden in de Eredivisie direct een knop lieten zien om een inzet te plaatsen. Hierbij greep de Kansspelautoriteit in.

Naast de wettelijk opgelegde voorwaarden hadden de casino’s zichzelf ook limieten opgelegd, om latere problemen te voorkomen. Zo was er een maximum afgesproken van drie advertenties per reclameblok van maximaal 30 seconden. Ook mochten zulke reclames niet in twee delen worden gesplitst.

Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor de bonus. In Nederland geldt een maximum welkomstbonus van € 250. Dit is geen wettelijk opgelegd maximum, maar een onderling afgesproken bedrag.

711 Casino is een van de partijen die zich niet heeft aangesloten bij de branchevereniging. Hierdoor heeft dit casino als een van de enige partijen een hogere bonus en doet het bedrijf ook niet mee aan de zelfopgelegde regel om te stoppen met buitenreclames. Vanzelfsprekend houdt het bedrijf zich wel aan de wettelijke regels.

Aangepaste voorwaarden gokreclames

Het aantal reclames leidde al snel tot verontwaardiging, maar stootte ook anderen tegen het zere been. Zo zouden gokreclames kwetsbare spelers verleiden om (meer) te spelen. Hierdoor is een nieuw pakket aan restricties van kracht geworden.

Het aanpassen van deze regels is daarmee vooral het sluiten van een maas in de wet. Casino’s moesten dus hun reclames gaan aanpassen, zoals BetCity.nl bijvoorbeeld heeft gedaan met een reclame zonder rolmodellen.

Vooral in de sport zijn gokbedrijven flink aanwezig. Vooral bookmakers, waarbij spelers inzetten op (de uitkomst van) sportwedstrijden, komen veelvuldig voor rondom sportvelden.Zo zijn er shirtsponsors, stadionsponsors en ‘betting partners’, waarbij vooral voetbalclubs allerlei bedragen ontvangen van de bookies. Vanaf 1 januari 2025 is ook dat verboden.

Het verspreid ingaan van deze regels geeft sponsors en clubs even de tijd om in te spelen op de komende veranderingen. Voor veel voetbalclubs was de nieuwe sponsor een belangrijke bron van inkomsten, zeker voor AZ, Fortuna Sittard en FC Volendam, die een casino als hoofdsponsor hebben.

1 oktober 2021 – De eerste legale online casino’s van Nederland gaan open en hebben daarmee ook toestemming om reclames uit te zenden.

30 juni 2022 – Na klachten en kamervragen wordt het verbod op rolmodellen in gokreclames als eerste van kracht. Ook worden andere maatregelen aangekondigd.

1 januari 2023 – Vanaf dit moment is het verbod op ongerichte reclame van kracht.

1 januari 2024 – Vanaf deze datum is het gokbedrijven niet meer toegestaan om evenementen te sponsoren.

1 januari 2025 – Vanaf dit moment moeten gokbedrijven niet meer zichtbaar zijn in de sport, dus ook als shirtsponsors of andere vormen van sponsoring (bijvoorbeeld een stadionnaam).

Lokale problemen met gokreclames

Niet alleen op landelijk niveau zorgen de gokreclames voor problemen. Ook op gemeentelijk en regionaal niveau komen er klachten binnen over de vele reclames. In de gemeente Groningen onderzochten ChristenUnie en SP de mogelijkheden om posters met gokreclames te verbieden. De Stichting Reclame Code is in augustus ook ingegaan op een klacht over een reclame in een bushokje, omdat veel jongeren hier de bus naar school nemen. Vanaf 1 januari 2023 zal hier dus ook verandering in komen als de wet tegen ongerichte reclame van kracht wordt.

Voor een duidelijker beeld en een goede vergelijking met het Nederlandse beleid, bespreken we de belangrijkste maatregelen die overheden hebben genomen in België, het Verenigd Koninkrijk en Zweden. Zeker die laatste twee landen zijn belangrijke overheden: Zweden heeft een lange traditie aan online gokken en een grote gokindustrie die wereldwijd opereert en het Verenigd Koninkrijk geldt als een van de strengste licenties voor casino’s die overal online zijn.

Om de aandacht van spelers te trekken, mogen Belgische casino’s bij wet geen welkomstbonussen aanbieden. Ook is er een wet in behandeling waarmee alle vormen van ongerichte reclame verboden worden. De overdaad aan televisiereclames op de Belgische netten wordt daarmee aan banden gelegd.