Editorial: De evaluatie van de Kansspelwet liegt er niet om, maar enige nuance is op zijn plaats

Op de redactie van BCB waar casinoreviews.nl toe behoort, keken we allemaal naar de klok. Dinsdag 5 november 16.00 uur werd de evaluatie van de Wet Kansspelen op Afstand – de wet die legaal online gokken in oktober 2021 mogelijk maakte – gepresenteerd. In een 198 pagina’s tellend rapport doet onderzoeksbureau Dialogic in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum uit de doeken wat er allemaal beter kan op de Nederlandse vergunde kansspelmarkt.

 Op het moment dat zo’n rapport verschijnt is het met z’n allen even volledig gefocust de essentie van het document achterhalen. Dat er een 18 pagina’s tellende samenvatting direct beschikbaar gemaakt werd hielp om de hoofdzaken van de bijzaken te scheiden. Op NOS.nl verscheen er al direct om 16.00 uur een artikel met als titel Veelbesproken gokwet werkt niet: kwetsbare spelers onvoldoende beschermd. Goed, de toon is gezet.

Laten we beginnen met de uiteindelijke conclusie van het rapport. Dat is dat de beleidsmakers – de politiek en de overheidsinstanties – een fout gemaakt hebben door de invulling van de Wet Kansspelen op Afstand te veel bij de online casino’s zelf neer te leggen.

Casino’s en de last van de zorgplicht

Casino’s lijken niet veel voordeel te halen uit het strikt naleven van de zorgplicht, zo valt in het rapport te lezen. Dat kan ze immers spelers en daarmee omzet kosten. Hierdoor worden spelers die gedrag vertonen dat zorgwekkend is, niet herkend als een risico. Wanneer spelers bij de casino’s vragen om bonussen om verliezen te compenseren, worden ze niet gewezen op het gevaar dat in die vraag schuilt, maar in sommige gevallen juist naar de bonuspagina verwezen.

Het is niet verwonderlijk dat het rapport juist op het gebied van verslavingspreventie erg kritisch is en veel van de voorgeschreven maatregelen als ‘onvoldoende uitgevoerd’ beoordeeld.

• Vertegenwoordiger verslavingspreventie – Onvoldoende
• Verslavingspreventiebeleid – Deels voldoende
• Zorgplicht – Onvoldoende
• Informatieplichten – Onvoldoende
• Identificatie, inschrijving en limieten – Onvoldoende
• Cruks – Deels voldoende
• Verslavingspreventiefonds – Deels voldoende

Dat de uitvoering van dit gedeelte van de kansspelwet tekortschiet, is alarmerend. Verslavingspreventie is de belangrijkste reden dat er überhaupt een legale markt is. Wanneer spelers bij illegale casino’s spelen, waar het toezicht minimaal is, verdwijnen spelers uit beeld en worden signalen van gokverslaving helemaal niet gezien.

Onvoldoende maatregelen om gokverslaving te voorkomen

Dat casino’s hier de handschoen onvoldoende hebben opgepakt, is duidelijk. Maar er zijn wel verzachtende omstandigheden. Casino’s zijn niet opgericht om spelers te limiteren en zorgplicht te dragen. Dat de overheid casino’s een vrijbrief heeft gegeven om zelf beleid te maken, is inderdaad een fout geweest want het is op de vingers van één hand na te tellen dat casino’s hierbij het meest gunstige scenario voor zichzelf nastreven.

(Medewerkers van) casino’s hadden (en hebben) te weinig ervaring met het op de juiste waarde schatten van risicovol speelgedrag. Daarom zetten meerdere casino’s in op Kunstmatige Intelligentie om problematisch speelgedrag in een vroeg stadium te herkennen en daar actie op te ondernemen. De speciaal aangestelde responsible gaming officers bij de diverse casino’s zijn er niet in geslaagd om de afgelopen drie jaar een duidelijke brugfunctie te vervullen tussen problematisch speelgedrag en de zorg.

Casino’s zijn kort door de bocht belast met een taak waar ze zelf niet zo goed mee uit de voeten kunnen. Wat de zorgplicht precies is, hoe deze ingevuld moet worden en welke informatie gecommuniceerd moet worden, wordt door ieder casino anders geïnterpreteerd. Dat is logisch want een vast kader is niet verstrekt door de wetgever.

Casino’s zijn goed in casino zijn

Dat casino’s op andere beleidsterreinen hun zaakjes wel prima voor elkaar hebben, dient ook benoemd te worden. Heel verrassend is dat overigens niet. Het betreft hier zaken die voor alle casino’s wereldwijd zo’n beetje op dezelfde manier gereguleerd zijn.

• Spelers informeren – Goed
• Beschermen persoonsgegevens – Goed
• Identificatie spelers – Goed
• Voorkomen witwassen – Goed
• Integriteit en beheer speeltegoeden – Goed

Uit deze beoordeling blijkt dat casino’s heel goed om kunnen gaan met wettelijk vastgestelde kaders. Nederlandse spelers kunnen veilig accounts aanmaken, veilig storten en opnemen en als een casino failliet zou gaan, zijn de tegoeden van de spelers veilig. Casino’s kunnen zaken dus echt prima organiseren. Zo lang ze de juiste kaders hebben.

De voortdurende reclame discussie

Geef je online goksites een vinger en vertel je er niet bij dat het bij een vinger moet blijven, pakken ze je hele hand. Dat blijkt ook in het geval van de inmiddels drie jaar durende discussie over het maken van reclame om spelers te werven. Hierover stonden in de Wet Kansspelen op Afstand geen of nauwelijks beperkingen en dat hebben we geweten. In de eerste maanden na de legalisering van online gokken werden we op radio, televisie en in het straatbeeld overspoeld met gokreclames.

Omdat dit niet alleen onwenselijk was met het oog op verantwoord spelen, maar ook simpelweg tot irritatie leidde, werden er al snel beperkende maatregelen opgelegd. Ook wij als affiliate hebben daarmee te maken.

De grootste doorn in het oog van de beleidsmakers is de aantrekkingskracht die gokken op jongvolwassenen heeft. Met het besluit ORKA – Ongerichte Reclame Kansspelen op Afstand – wil de overheid de blootstelling aan reclame voor deze doelgroep minimaliseren.

De onderzoekers beoordelen de genomen maatregelen vooralsnog als onvoldoende.

• Werving en reclame – Onvoldoende

Uit de evaluatie blijkt dat reclame niet alleen dient tot het onder de aandacht brengen van het legale aanbod, maar ook aanzet tot onmatig speelgedrag en (on)bedoeld kwetsbare groepen bereikt. Dat laatste is natuurlijk niet verwonderlijk. De laatste fase van het Besluit Orka moet nog in werking treden. Vanaf 1 juli 2025 is sport- en event sponsoring voor online casino’s verboden. Tot die tijd ziet iedereen die naar voetbal uit de Eredivisie en Keuken Kampioen Divisie, wielrennen of darts kijkt gokreclame voorbij komen. Dat is een gevolg van het niet beperken van de mogelijkheden aan de voorkant.

De noodzaak voor reclame

Tegelijkertijd is er ook het besef dat er enige vorm van reclame gemaakt moet worden om spelers te attenderen op het legale aanbod. Illegale casino’s en aanhangende partijen die actief het illegale aanbod promoten trekken zich immers niets aan van Nederlandse en wet- en regelgeving en spammen heel Google plat met abjecte zoektermen als ‘Casino zonder CRUKS’ en ‘Casino zonder Vergunning’.

Als casino-affiliate promoten wij enkel het legale aanbod. Wij nemen onze maatregelen om verantwoord spelen te promoten. Onze artikelen zijn altijd informatief, nooit wervend. We hebben een age-wall aan de voorkant van onze websites en benoemen dat onze content niet met personen jonger dan 24 gedeeld mag worden. Wij – en onze collegae – nemen daarbij onze verantwoordelijkheid. Ook hier lijkt het een oplossing om de eindverantwoordelijkheid voor het beleid niet bij de casino’s zelf neer te leggen, maar bij meer onafhankelijke partijen.

Conclusie

De Wet Kansspelen op Afstand is niet perfect. Dat zal voor niemand een verrassing zijn. De oorzaak van de huidige marktsituatie ligt tot op zekere hoogte bij de online casino’s. Dat is ook helder. Zij hebben willens en wetens op belangrijke gebieden steken laten vallen en soms zelfs bewust voor de minder goede optie gekozen.

Het is echter vooral de politiek en de overheid die met de aanbevelingen van dit rapport aan de slag moeten. Daarbij is een lange, harde blik in de spiegel gewenst. De politiek heeft door het neerleggen van verantwoordelijkheid waar dat niet passend is geweest, zelf bijgedragen aan de huidige situatie. Het past bepaalde politici – van partijen die ten tijde van de invoering van de Wet KOA – deel uitmaakten van het kabinet dan ook niet om keer op keer te verzanden in een stortvloed aan kritiek op een wet die zij zelf mede onvoldoende dichtgetimmerd hebben.

Leadfoto via Dialogic